Higher Grounds - IABR, Dordrecht

Tussen de Wantij en de Beneden Merwede in Dordrecht ligt De Staart. Een tot op heden onbenut gebied dat door zijn hogere ligging een goed toevluchtsoord is in tijden van (waters)nood. De locatie biedt een uitgelezen kans om een duurzame en sociaal-inclusieve plek te realiseren. Het passende antwoord van EGM heet Higher Grounds: een multifunctioneel en zeer duurzaam gebouw.

Een plek om écht samen te leven

Higher Grounds is ontworpen als een zelfvoorzienende microstad met het idee van een community waar saamhorigheid en verantwoordelijkheid een belangrijke rol spelen. Wonen, werken, telen, leren, handelen en ontspannen hebben allemaal een logische plek in de dynamische microstad gekregen.

Duurzame community

De Staart kent een mengeling van wonen en werken. Met kleine bedrijven in de (innovatieve) maakindustrie sluit Higher Grounds naadloos aan op de dynamiek en levendigheid in de buurt. De uitnodigende begane grond brengt ondernemers en buurtbewoners makkelijk met elkaar in contact. De modulaire Cross Laminated Timber (CLT) bouw maakt groei en krimp van bedrijfs- en woonoppervlakten eenvoudig mogelijk. Het zorgt ook voor een aantrekkelijke huurprijs.

Gezond en veilig gebouw

Boven de start-ups bevinden zich, verdeeld over vier verdiepingen, de appartementen. Bewoners bepalen zelf de omvang en indeling van hun appartement door vanuit de basisunit aanpassingen en combinaties te maken. Zo kunnen de appartementen alle woonwensen vervullen: van alleenstaande student en zzp-er, tot familie met de wens voor een ruime loft.

Tussen de begane grond en de appartementen is over de volle afmeting van het gebouw een verdieping open gelaten. Als op het maaiveld van de buurt is hier een plein met veel ruimte voor openbare en gezamenlijke activiteiten. In dit hart van de microstad vinden gezellige gesprekken met buren plaats, ontmoetingen met wijkbewoners, spelen de kinderen, is een markt met eigen verswaar, én genoeg ruimte om in tijden van (waters)nood duizenden evacuees op te vangen.

Bovenop is het groene dak dat volledig wordt benut voor ontspanning en ‘urban farming’. In deze dakboerderij verbouwen bewoners de groenten voor de community, wekken mini-molens een deel van de benodigde energie op en staat de circulaire afvalverwerking van het complex.

Flexibel in tijden van nood

Higher Grounds helpt de bewoners om uitdagende duurzaamheidsdoelstelling te behalen. Tegelijkertijd veert het gebouw moeiteloos mee om de impact van onverwachte (natuur)rampen op te vangen. In het geval van een noodsituatie kunnen er op de openbare eerste verdieping tot wel 5.000 mensen verblijven. Het gebouw is voorzien van alle benodigde voorzieningen voor deze tijdelijke extra bewoning en vervult daarmee een belangrijke maatschappelijke rol.

Onderzoeksprogramma The Fixers van Cobouw kwam langs om kennis te maken met Higher Gounds als onderdeel van de docu-serie 'Bouwen onder NAP - beneden alle peil'.

Energieneutraal, zelfs energieleverend

De impact van de klimaatverandering, zichtbaar door onder meer de stijgende temperatuur en waterspiegel, vraagt om een aanpak die verder gaat dan de minimale eisen voor schone en duurzame energie. Higher Grounds zet hierin een nieuwe standaard. Het gebouw maakt gebruik van aquathermie, in het bijzonder uit oppervlaktewater (TES), zonne- en windenergie, grijswater voor de irrigatie van de (dak)tuinen en hergebruikt de CO2-uitstoot. Uiteindelijk is het complex zelfs energiepositief en daarmee instaat om, na voldoende energieproductie voor de eigen vraag, betaalbare en schone energie aan zijn omgeving te leveren.

Modulair en circulair bouwen

Higher Grounds is een inclusieve omgeving met een rijke mix aan gebruikers en waar start-ups een betaalbare plek vinden. Het is dan ook essentieel de constructie- en gebruikerskosten laag te houden en maakt de keuze voor duurzaam geprefabriceerde CLT-units logisch. Iedere unit heeft een gelijke maatvoering en is schakelbaar voor maximale flexibiliteit. De bewoners kunnen zo de omvang, indeling en het uiterlijk van hun woning aanpassen aan hun wensen. Zo is er voor iedereen een woning op maat.

Integraal opgesloten in het ontwerp zit de circulaire inzet van materialen en bouwonderdelen. Appartementsbewoners kunnen hun gevel en interieur zelf samenstellen. Dat kan bijvoorbeeld met materialen uit gebouwen die in de directe omgeving gesloopt gaan worden. Dat oogsten van materialen gebeurd ook voor de bouw van de begane grond. Het staal dat daarvoor nodig is, is verkregen uit de naastgelegen gedemonteerde industriële hal. Op deze wijze is Higher Grounds voor alle partijen maatschappelijk en economisch aantrekkelijk.

Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam – IABR

Higher Grounds is het antwoord van EGM op ontwerpende onderzoek binnen IABR – Atelier Dordrecht. Samen met de gemeente Dordrecht, en onder voorzitterschap van Adriaan Geuze (West 8), hebben vier bureaus onderzoek verricht naar de waterveiligheid en stedelijke ontwikkeling van Dordrecht. Onderzoeksresultaten zijn binnen de IABR gepresenteerd en tentoongesteld in een afsluitende expositie. Met publicaties, rondleidingen, een mini-symposium en kennisvideo heeft EGM Higher Grounds aan het publiek gepresenteerd. Het is onze wens Higher Grounds daadwerkelijk te realiseren.

^{Beelden IABR expositie: Aad Hoogendoorn}