Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht

De renovatie van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, waar in het kader van de ‘Life Sciences’ interdisciplinair medisch-wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan, is het toonbeeld van duurzaam ontwerpen. Vanaf het eerste gesprek zijn hergebruik en beperking van de milieu-impact in het ontwerp meegenomen, met behoud van de ambitie om een modern en fris faculteitsgebouw te realiseren. Studenten, onderzoekers en dierenartsen hebben nu weer een gezellige plek en een echt gezonde werk- en leeromgeving.

Pionieren in circulair renoveren

Op de campus van de universiteit staan twee faculteitsgebouwen uit de jaren '60 die niet meer voldeden aan de hedendaagse eisen. De onderwijs- en kantooromgeving, waar 24/7 onderzoekers, dierenartsen, studenten en staf werken, was dringend toe aan een grondige vernieuwingsslag. In nauwe samenwerking met de gebruikers is een integraal ontwerp ontwikkeld volgens de 10 R'en van circulair bouwen, met speciale aandacht voor Reduce, Reuse en Renew.

Duurzaam als leidraad

Een gezamenlijk streven van de universiteit en EGM architecten was om het gebruik van nieuwe materialen en de afvalstroom te minimaliseren. Zo is eerst uitgebreid onderzoek gedaan naar de 'oogstbare' onderdelen van het gebouw: wat kan direct of in een gewijzigde vorm hergebruikt worden? Honderden meters aan voormalige boekenplanken kregen een nieuw leven als lockers, glaswanden en meubilair werden met slimme aanpassingen herplaatst, en nieuwe materialen zijn expliciet biobased, herbruikbaar en demontabel. Alle wijzigingen zijn vastgelegd in het BIM-model met een materialenpaspoort. Zo is hergebruik in de toekomst een stuk makkelijker.

Ook het losse meubilair is biobased of hergebruikt (reuse) of gerenoveerd (refurbished). Nieuw meubilair is voor het merendeel 'second life'. Losmaakbaarheid is de nieuwe standaard, het interieur is volledig demontabel. Conform de Layers of Brand zijn alle aanpassingen die gedaan zijn, zoals wanden en installaties, ook weer met een minimum aan ‘impact’ en moeite ongedaan te maken. Ook zijn waar mogelijk alleen delen met elkaar verbonden die dezelfde verwachte levensduur hebben om deze, indien te zijner tijd noodzakelijk, tegelijk te kunnen vervangen. De toegepaste materialen en producten hebben een lage milieu-impact, lage emissies en een lange levensduur, en hebben een hoogwaardige kwaliteit, zowel in de fabricage, assemblage en montage, als daadwerkelijk tijdens gebruik. Alles te samen levert dit zowel op het gebied van Total Cost of Ownership, als in het dagelijks gebruik grote voordelen op.

Duurzaam betekent ook gezond. Gezond voor de studenten, artsen en onderzoekers die dagelijks met plezier in de faculteit zijn. Voor hen zijn mooie, gerecyclede en herbruikbare natuurlijke materialen ingezet met verwijzing naar natuur en dier. In combinatie met veel daglicht en uitzicht, beide waren niet in het originele gebouw aanwezig, ervaren de mensen de omgeving als prettig. Ze functioneren er beter en voelen zich vitaler. Minder uitval, en meer werkplezier!

Voor en met gebruikers ontwerpen

De renovatie van de faculteit Diergeneeskunde kenmerkt zich door een intensieve samenwerking met de toekomstige gebruikers. Door middel van een gelaagd overlegmodel met artsen, onderzoekers en studenten, het ontwerpteam en het projectteam is er in korte tijd een breed gedragen ontwerp ontwikkeld. Dit heeft ook een versnelling van gerelateerde projecten op het gebied van papierloos werken, hybride online werken en samenwerking mogelijk gemaakt.

Het ontwerp is stapsgewijs met de gebruikers verfijnd, op basis van het universiteitbrede Programma van Eisen. In workshops met de toekomstige gebruikers is het ontwerp uitgewerkt van vlekkenplan en routing tot ruimte-indeling, inrichting en identiteit. Er is veel aandacht besteed aan de mate van openheid in de werkomgeving, de clustering van overleg- en concentratieruimten en de akoestiek. Dit met als doel rustige omgevingen te creëren die tegelijkertijd de zichtbaarheid van medewerkers bevorderen.

Het resultaat is een kantooromgeving met een gedifferentieerde ruimtebeleving: van reuring in de centrale ontmoetingsruimten – huiskamers - , tot rust in de werkplekken aan de achterzijde, met daartussen vergader- en workshopruimten. Deze indeling sluit optimaal aan bij de diverse werkbehoeften van de gebruikers.

Inspirerende werkomgeving

De nieuwe werkomgeving is er om optimaal te presteren. Intensief werken en (samen of alleen) ontspannen gaan hier hand in hand, in een omgeving waar tot in detail aandacht is besteed aan de liefde die iedereen hier voelt voor de dieren. Kostbare relikwieën hebben een mooi plekje gekregen in speciaal ontworpen vitrines, wandprints en speciaal ontworpen akoestisch dempende materialen zijn alom vormgegeven met verwijzingen naar de natuur. Dierlijke vormen en patronen zorgen voor een unieke sfeer en eigen identiteit.

Met behulp van parametrisch ontwerp zijn plafonds ontworpen met organische dimensies. Er is nu een werkomgeving voor elke gebruiker en elke samenwerkingsvorm, van rust tot reuring. Het Activiteit-Gerelateerd Werken is bereikt door een uitgebreide variëteit aan werkplekken van omvang en functie te creëren, waar een grote diversiteit aan overlegvormen en werkactiviteiten kunnen plaatsvinden. Studenten, onderzoekers, artsen en staf voelen zich hier prettig. Het is als een thuis zo comfortabel. De nieuwe faculteit nodigt uit tot samenwerken en inspireren door de gecreëerde thematische sfeer die het geliefde vakgebied weerspiegelt.

Team

EGM architecten: Roemer Pierik, Willeke Smit, Hans de Man, Ido Holtkamp, John Bothof, Johnno Peters, Leo Visser, Pieter Korstanje, Rik van Rijckevorsel, Sophie Borgdorff, Sylwia Kolodko, Wessel van Elburg, Yannick Hoogstrate

Samenwerking: Pieterse Bouwtechniek, Huisman & Van Muijen, Peutz, Dukers en De Cock, Kuijpers

^{Fotografie: Stijn Poelstra}