Hyacinthe van Bussel over de Rooyse Wissel

Alle ogen zijn gericht op de Rooyse Wissel in Oostrum. Nederlands eerste forensische high intensive care op beveiligingsniveau vier.

Sinds de opening van de nieuwbouw op 8 december 2020 kijken het ministerie van Justitie en Veiligheid, het gevangeniswezen en collega forensisch psychiatrische klinieken met belangstelling naar de allereerste nieuwgebouwde forensische high intensive care op beveiligingsniveau vier in Nederland. “Het gebouw is ontwikkeld volgens de principes van een healing environment”, vertelt Van Bussel. “Dit betekent dat het gebouw op zichzelf bijdraagt aan het welzijn en herstel van patiënten.”

 

De Rooyse Wissel is van oorsprong een tbs-kliniek op het hoogste beveiligingsniveau, niveau vier. Van Bussel: “De laatste jaren nemen we steeds meer patiënten op met andere opnametitels dan tbs. Patiënten met een minder zware straf, die hier korter verblijven en voor wie een lager beveiligingsniveau afdoende is. Dus groeide de behoefte aan een forensisch psychiatrische kliniek, een FPK, met beveiligingsniveau drie. Daarbij was onze huidige separeerafdeling, waar patiënten in crisis apart naartoe werden gebracht, twintig jaar oud. Inmiddels is er een nieuwe methodiek voor separeren ontwikkeld: een forensische high intensive care, een FHIC. Allemaal redenen om te investeren in onze toekomst.”

Penitentiair specialisme nodig

Het bouwen van drie nieuwe FPK-afdelingen en de eerste nieuwgebouwde FHIC op beveiligingsniveau vier vraagt wat van een architect. “Niet iedereen kan dit”, benadrukt Van Bussel. “We werken hier aan een veiligere maatschappij en omarmen de innovatiefste technologieën en nieuwste behandelinzichten. Uiteindelijk kozen we ervoor om alles te bouwen op beveiligingsniveau vier. Zo ontstond er een duurzaam en flexibel gebouw, mocht de behoefte aan bijvoorbeeld tbs-capaciteit toenemen.”

 

Bij het ontwerp komt gigantisch veel techniek kijken. Van Bussel: “Denk aan camera’s, toegangssystemen en sluiswerking met automatische deuren. Ook zijn er zeer specifieke eisen als het gaat om sloten, deuren, ramen, sanitair, de grootte van de kamers en de extra beveiligde kamers. De keuze viel op EGM architecten, omdat zij veel ervaring hebben met nieuwbouw op dit beveiligingsniveau. Het is ingewikkeld, specialistisch werk. Ook was EGM bekend met alle aspecten van een healing environment. Dat bleek al tijdens hun presentatie, en dat gaf ons vertrouwen.”

 

Het gebouw op zichzelf draagt bij aan het welzijn en herstel van patiënten

In crisis in contact blijven

De nieuwbouw van 3.100 m² staat los van het bestaande gebouw, maar is verbonden middels twee gangen. Van Bussel: “In de FHIC wordt tijdelijk extra zorg gegeven aan patiënten die in crisis zijn of ernstig verstorend gedrag vertonen. Bij traditioneel separeren krijgen de patiënten met wie het het minst goed gaat de minste aandacht. De FHIC-methodiek gaat ervan uit dat je juist in contact blijft, ook al zijn deze patiënten afgezonderd. Herstel door contact dus. Zo hebben de vier nieuwe extra beveiligde kamers grote ramen, waardoor de therapeuten continu zicht hebben op de patiënten. En dus ook direct kunnen handelen als dat nodig is.”

Rustgevende inrichting

De inrichting van de FHIC volgt de uitgangspunten van een healing environment. “Kleur heeft invloed op onze emoties”, verduidelijkt Van Bussel. “Daarom is er gekozen voor lichte en natuurlijke tinten, omdat deze rustgevend werken. Goede zichtlijnen, ronde vormen en zachte materialen geven een gevoel van rust en ruimte. En stimuleren het comfort en welzijn van patiënten. Wat weer leidt tot een sneller herstel. Deze eigenschappen van een healing environment hebben we ook doorgevoerd in de FPK en de ruimtes waar medewerkers werken. EGM heeft ons hierover heel goed weten te adviseren.”

Grote raampartijen zorgen overal voor veel inval van daglicht. Van Bussel: “Dat heeft een positief effect op de gezondheid en zorgt voor een kortere verblijfsduur en lager medicijngebruik. Ook het zien van natuur heeft een verlagend effect op het niveau van stress en de ervaren pijn. Zowel afbeeldingen van natuur als echte planten helpen dit effect te bereiken.”

 

Met de uitgangspunten van een healing environment maken we ons werk veiliger zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen

Veiliger werken

Contact staat centraal bij het ontwerp van dit gebouw. Van Bussel: “We willen een open houding, op maat en passend bij wat de patiënt nodig heeft. De architectuur helpt mee om therapeuten zo veel mogelijk op de afdeling te laten werken in plaats van op kantoor. Ook daarover heeft de architect heel goed meegedacht. Zo nodigen in de FPK de algemene ruimtes, die allemaal uitkijken op de patio, patiënten uit om er gebruik van te maken. De sfeer is huiselijk, licht en ruim.”

Ook de 28 FPK-privékamers – verdeeld over drie afdelingen – beschikken over een eigen patio en kijken uit op de natuur. Van Bussel: “We hebben zes mediumcare-kamers die met behulp van flexibel meubilair zijn op en af te schalen. Zo kunnen we als er een prikkelarme omgeving nodig is het meubilair eruit halen. Hierdoor hoeven patiënten minder van kamer te wisselen. Met de uitgangspunten van een healing environment maken we ons werk veiliger zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen.”

 

Nieuw gebouw, nieuw geluid

Van Bussel is erg enthousiast over de keuze voor bamboe in het exterieur. “Het bestaande gebouw is grijs, dus het is mooi dat de nieuwbouw van een kleur is voorzien.” Ook vindt ze de ronde vormen, de openheid en de gecreëerde transparantie heel erg geslaagd. “Als we straks samen met EGM het buitenterrein klaar hebben en alle kinderziektes – die inherent zijn aan de eerste maanden – verholpen zijn, mag iedereen zien wat voor unieks we hier hebben neergezet. Dit innovatieve state-of-the-artgebouw staat voor ons ook symbool voor een nieuw geluid. Want onder andere met dit gebouw bedient de Rooyse Wissel nu bijna de hele forensische keten . Van klinisch en ambulant behandelen tot begeleid wonen. Met maar één doel: de maatschappij veiliger maken. We leven immers zelf ook in die maatschappij.”

 

_{Maud van Gennip, tekstschrijver en copywriter, interviewde Hyacinthe van Bussel in mei 2021}

_{project: Rooyse Wissel}