Menno Riemersma over het nieuwe Erasmus MC

“Bij de ontwikkeling van zorggebouwen heb je een architect nodig. Niet om de buitenkant mooi te maken, dat is niet het belangrijkste. Een architect is meer een strategische partner, die meedenkt over logistiek, processen en inhoud.”

Aan het woord is Menno Riemersma, Directeur Programma Integrale Bouw en verantwoordelijk voor het vastgoed van het Erasmus MC in Rotterdam. Eind 2018 werd met veel aandacht in de pers en bezoek van de koning een groot, nieuwgebouwd project opgeleverd. Een mijlpaal, maar “een ziekenhuis is nooit klaar. We zijn alweer bezig met nieuwe projecten”, zo vertelt Riemersma, die vastgoed vooral ziet als een strategisch bedrijfsmiddel.

 

Het uitzicht vanaf de tweeëntwintigste verdieping in gebouw Na van het Erasmus MC  in het hartje van Rotterdam is fenomenaal, ook op een grijze voorjaarsochtend. De klinische patiënten van het academisch ziekenhuis hebben eenzelfde weids uitzicht: de verpleegafdelingen bevinden zich op de hoger gelegen verdiepingen, terwijl poliklinieken en operatiekamers in de lagere delen zijn geplaatst. “Hoe hoger je komt, hoe rustiger het wordt. En hoe mooier het uitzicht, natuurlijk!”, vertelt Menno Riemersma enthousiast. “Het Erasmus MC wordt wel ‘de witte stad in de stad’ genoemd. We willen graag dat er een nog betere aansluiting komt met het Rotterdam om ons heen. En meer interactie met bijvoorbeeld het Museumkwartier en het park. Dat is een van de ambities voor de komende tijd.”

 

Strategische keuzes

Riemersma houdt zich primair bezig met het optimaliseren van processen, zo vertelt hij. Gebouwen moeten die processen faciliteren en ondersteunen. “Vastgoed in de zorg is complex, omdat het gaat om incourante gebouwen. Het zijn maatpakken voor zeer specifieke processen, zeker als het gaat om een academisch ziekenhuis waarbij opleidings- en onderzoeksfaciliteiten een grote rol spelen. Tegelijkertijd heeft vastgoed - en de exploitatie daarvan - een groot aandeel op de balans van een ziekenhuis. Kortom: elke keuze die je maakt voor een gebouw of verbouwing, heeft implicaties en moet worden bekeken voor de langere termijn.”

Nieuwe inzichten zijn altijd goed. Ik zie een architect meer als een strategische partner die je naast je wilt hebben

 

Binnen de organisatie van Erasmus MC heeft Riemersma een team dat zich dagelijks daarmee bezighoudt. Daarbuiten heeft hij een kring van externe adviseurs. “Nieuwe inzichten zijn altijd goed. Ik zie een architect meer als een strategische partner die je naast je wilt hebben. Natuurlijk is esthetiek belangrijk, maar het gaat mij meer om het ruimtelijk inzicht, verstand van ziekenhuislogistiek en de optimalisatie van de processen. Dan heb je met EGM heel veel ervaring in huis.”

 

Flexibiliteit en standaardisatie

Via de passage op de eerste verdieping zijn nu alle gebouwen ontsloten - een overzichtelijke structuur voor wie kort of langer in het Erasmus MC moet zijn of werken. Het voelt als een ruim opgezet, doorlopend atrium met een bescheiden aanbod van winkels en plekken voor overleg of ontmoeting. Dagelijks lopen duizenden mensen door deze passage - op drukke dagen kan dat wel tot vijftienduizend mensen oplopen, zo vertelt de vastgoeddirecteur.

 

Het is ook de weg naar het lekkerste kopje koffie in het complex, dat Riemersma feilloos weet te vinden. “Eigenlijk heb ik geen vaste werkplek. Er zijn verschillende plaatsen waar het ondersteunend personeel flexibel kan werken. Die flexibiliteit is heel belangrijk voor een continu veranderende organisatie.” Voor bepaalde specifieke ruimten is daarom veel standaardisatie doorgevoerd, zo vertelt Riemersma. Bijvoorbeeld bij de poliklinieken en operatiekamers. “Zodat ook daar de capaciteit kan worden verdeeld onder de verschillende afdelingen.”

 

Bouwkundig geweten

EGM is al ruim twintig jaar betrokken bij het gebouwencomplex van Erasmus MC. Eerst was het Bas Molenaar die het voortouw nam, daarna werd Willemineke Hammer de projectarchitect. “De architect is het bouwkundig geweten van het gebouw”, zo stelt Riemersma. “En bij ziekenhuizen speelt de installatie-adviseur ook een heel belangrijke rol. Ik denk dat de investering voor gebouw en installatie ongeveer fifty-fifty ligt. Een goede samenwerking en vertrouwen in het team is daarom ontzettend belangrijk.”

Mensen hebben toch een gevoel van identiteit bij de plek waar ze werken of wonen. Het is heel tastbaar. Het fascineert.

 

Voor Riemersma en zijn team is de voorbereiding van de verschillende deelprojecten een belangrijke taak: “Wij moeten de context creëren waarbinnen de architect zijn of haar werk kan doen.” Op het moment dat het plan klaar is voor uitvoering, gaat Riemersma verder met een volgend project. “Bij de bouw ben ik niet direct betrokken, dat is een taak voor de programma- en projectmanagers binnen mijn team, maar het blijft mooi om dat te zien. Dat komt ongetwijfeld ook door mijn technische achtergrond.” En als het gebouw eenmaal is opgeleverd, dan is het van iedereen, zo ervaart Riemersma. “Ook verpleegkundigen en artsen spreken dan van ‘hun’ gebouw. Mensen hebben toch een gevoel van identiteit bij de plek waar ze werken of wonen. Het is heel tastbaar. Het fascineert.”

 

^{Caroline Kruit, journalist en uitgever, interviewde Menno in mei 2019}

^{Project: Erasmus MC}