Martijn van Schalkwijk, Fontys Nexus Hogeschool
‘Het succes? Dat het gebouw werkt zoals we het voor ogen hadden’
Een open en transparant gebouw. Met een duidelijke signatuur voor elk instituut, maar ook een gebouw waarin de drie instituten één geheel vormen en studenten en docenten elkaar organisch ontmoeten. Dat was in het kort de uitvraag van Fontys Nexus.
Het object: het voormalige TNO-laboratorium, een generiek en gesloten gebouw op de campus van de Technische Universiteit Eindhoven. “Dat er staat wat we voor ogen hadden, daar ben ik trots op.” Op papier kun je wel iets bedenken, maar in de praktijk moet het ook werken. Met die bril keek toenmalig projectmanager Martijn van Schalkwijk van Fontys Dienst Huisvesting & Facilitaire Zaken (H&F) continu naar de transformatie van het twintig jaar oude laboratorium tot een flexibel, duurzaam en hoogwaardig onderwijsgebouw met een herkenbare identiteit.
Drie opleidingen samenbrengen
“De potdichte, lange gangen met labs en kantoren zijn herontwikkeld tot een open leeromgeving voor 2.500 technologiestudenten”, vertelt Van Schalkwijk. “Het was echt een uitdaging, want Fontys wilde hier drie instituten kwijt: Engineering & Automotive, Toegepaste Natuurwetenschappen & Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek.” In eerste instantie leek het gebouw van 30.000 m2 – naar een ontwerp van architectenbureau VAN AKEN – hiervoor te klein. “Aan de buitenkant mochten we niet veel doen, de oplossing moest vanbinnen komen. Voor het voorlopig ontwerp schakelden we architecten|en|en in.”
Grote ingrepen voor extra ruimte
De centrale entree op de begane grond werd verplaatst naar de eerste verdieping. Van Schalkwijk: “Alle gebouwen op het TU-terrein zitten op de eerste verdieping aan elkaar vast, met loopbruggen als verbindingsaders. De eerste verdieping in Fontys Nexus is gemeenschappelijk. Zo heeft elk instituut hier uniforme onderwijslokalen, maar ook de bistro, de koffiecorner en het dakterras zitten op deze laag. Vervolgens heeft elk instituut zijn eigen verdieping. Om extra ruimte te creëren, werd de vloer op de begane grond opengezaagd, zodat het donkere souterrain onder het gebouw bij de onderwijsruimtes betrokken kon worden. Hier vind je nu de open werkplaats – vol licht, lucht en ruimte – voor de opleiding Engineering & Automotive. Daarbij is het bestaande atrium kleiner gemaakt door er verdiepingen in te bouwen. De bovenste verdieping, waar alle techniek stond van TNO, is deels omgetoverd tot onderwijsruimte met een grote collegezaal. Al met al is de gebruikerscapaciteit vertienvoudigd.”
Het is EGM gelukt om die immense trappartijen, als de verbindingsader tussen de verschillende onderwijszones, in het atrium te krijgen
Uitnodigende trap
De realisatie van het voorlopig ontwerp lag in handen van aannemerscombinatie Build2Learn, die EGM architecten inschakelde als co-architect voor de engineering. Van Schalkwijk: “EGM heeft de doelstellingen van het voorlopig ontwerp verder versterkt en uitgewerkt. Samen met de betrokken installateurs waren zij verantwoordelijk voor de maakbaarheid. Het was voor hen een heel grote uitdaging om die immense trappartijen, als de verbindingsader tussen de verschillende onderwijszones, in het atrium te krijgen.” Door de toepassing van een alternatieve constructie – waardoor er geen kolommen nodig waren – lijken de trappen te zweven. “Fontys wil dat iedereen uitgenodigd wordt om via de trap naar zijn plek te gaan. De liften zitten dan ook wat verstopt. EGM heeft goed nagedacht over de trappen. Ze zijn iets flauwer gemaakt, zodat je er makkelijker over kunt lopen. En van bovenaf heb je een spectaculair uitzicht over het atrium, een verdienste van EGM. Zij wisten vanaf de bovenste verdieping een passende toegang te creëren naar het atrium.”
Open en licht atrium
Het hart van het gebouw is het ruime en lichte atrium, met als eyecatcher de brede houten trap. Het is dé plek voor ontmoeting en interactie. “Dit atrium leidt alle studenten en docenten naar hun opleiding, met zicht op de open werkplaatsen en laboratoriums”, aldus Van Schalkwijk. “Hier zie je wat er allemaal gebeurt in het gebouw. We wilden dat je alle drie de instituten direct kunt ervaren als je het gebouw binnenkomt, dat ze in the picture staan. En dat is gelukt. Zo kun je vanaf de loopbrug de automotive-studenten in het souterrain aan het werk zien.” Volgens de projectmanager is de detaillering van het atrium goed uitgewerkt. “EGM heeft bijvoorbeeld verlichtingsstroken toegevoegd om het atrium levendiger te maken. Dankzij het goede samenspel tussen de betrokken architecten is de vlakverdeling van de ramen in het gebouw helemaal goed uitgepakt. Overal weet het daglicht zijn weg te vinden. Ook wilden we alle verdiepingen gelijkvloers hebben, voor de toegankelijkheid, maar krijg dat maar eens voor elkaar. Er staat nu een mooi en functioneel gebouw dat voor langere tijd gebruikt kan worden en er tegelijkertijd goed blijft uitzien.”
Het is mooi om te zien hoe studenten hier nu hun route vinden en hun ding kunnen doen
Studenten vinden hun weg
Van Schalkwijk vindt het een succes dat het gebouw werkt zoals van tevoren bedacht. “Het is mooi om te zien hoe studenten hier nu hun route vinden en hun ding kunnen doen. In het begin wisten studenten alleen de grote trap in het atrium te vinden. Maar er zitten nog zes trappenhuizen in het gebouw, die waren in het begin heel rustig. Nu zie je dat ze het gebouw beginnen te begrijpen. Fontys Nexus is klaar voor de toekomst. Het gebouw nodigt uit tot samenwerking, waarin technologie een hoofdrol speelt.”
Maud van Gennip, tekstschrijver en copywriter, interviewde Martijn van Schalkwijk in juli 2021
